Pokuta

1. Sakrament pokuty nazywany jest także sakramentem pojednania, przebaczenia, nawrócenia lub spowiedzią. [KKK1422-1424, 1486]
2. Kto ustanowił sakrament pokuty?
   Sam Jezus ustanowił sakrament pokuty, kiedy ukazał się apostołom w dniu Zmartwychwstania i polecił im: Przyjmijcie Ducha Świętego. Tym, którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone; którym zatrzymacie, są zatrzymane (J 20,22a-23). [KKK 1439, 1485]W przypowieści o miłosiernym Ojcu Jezus najpiękniej wyraził to, co dzieje się w sakramencie pokuty: błądzimy, gubimy się, nie dajemy już rady. Jednak nasz Ojciec oczekuje na nas z wielką, nieskończoną tęsknotą. Przebacza nam grzechy, zawsze nas przyjmuje, gdy wracamy. Dla Jezusa przebaczenie grzechów było ważniejsze niż czynienie cudów. Widział w tym wielki znak nadejścia królestwa Bożego, w którym wszystkie rany zostają uleczone i wszystkie łzy otarte. Moc Ducha Świętego, którą Jezus odpuszczał grzechy, przekazał swoim apostołom. Padamy naszemu niebiańskiemu Ojcu w ramiona, gdy idziemy do kapłana i spowiadamy się.
3. Kto może przebaczać grzechy?
   Jedynie Bóg może przebaczać grzechy. Jezus mógł powiedzieć: Synu! Twoje grzechy są odpuszczone (Mk 2,5) tylko dlatego, że jest Synem Bożym. Tylko dlatego, że Jezus upoważnił kapłanów, ci mogą teraz zamiast Niego odpuszczać grzechy. [KKK 1441-1442] Ktoś powie: Ja załatwiam to bezpośrednio z Bogiem, nie potrzebuję do tego kapłana! Bóg chce jednak inaczej. Zna nas. Oszukujemy się, co do naszych grzechów, chętnie zamiatamy sprawy pod dywan. Dlatego Bóg chce, żebyśmy wypowiedzieli głośno nasze grzechy i wyznali je twarzą w twarz. Dlatego wyłącznie kapłanów dotyczy nakaz: Tym, którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone; którym zatrzymacie, są zatrzymane (J 20,23).
4. Co sprawia, że człowiek okazuje skruchę?
   Ze zrozumienia swojej osobistej winy rodzi się pragnienie poprawy: nazywa się to skruchą. Okazujemy ją, kiedy widzimy sprzeczność między miłością Bożą a naszym grzechem. Wtedy odczuwamy prawdziwy ból z powodu naszych grzechów, postanawiamy zmienić nasze życie i pokładamy całą naszą nadzieję w Bożej pomocy. [KKK 1430-1433, 1490] Kwestionuje się realność grzechu. Niektórzy wierzą nawet, że po prostu na gruncie psychologii należałoby się rozprawić z poczuciem winy. Ale szczere poczucie winy jest ważne. Jeśli w samochodzie licznik wskazuje przekroczenie prędkości, to nie jest wina urządzenia, lecz kierowcy. Im bliżej jesteśmy Boga, który cały jest światłem, tym wyraźniej wychodzą na jaw nasze ciemne strony. Bóg jednak nie jest światłem, które oślepia, lecz światłem, które leczy. Skrucha kieruje nas w stronę światła, w którym stajemy się zdrowi.
5. Co to jest pokuta?
   Pokuta to zadośćuczynienie za popełnioną nieprawość. Odpokutować powinniśmy nie tylko w umyśle, lecz pokuta musi się przejawiać w czynach miłości i zaangażowaniu na rzecz innych. Pokutę czyni się poprzez modlitwę, post i wsparcie duchowe i materialne udzielane ubogim. [KKK 1434-1439] Pokuta jest często źle rozumiana. Nie ma nic wspólnego z samokrytyką i skrupulatnością. Pokuta nie jest medytowaniem nad tym, jakim jestem złym człowiekiem. Pokuta wyzwala i ośmiela do tego, by zacząć na nowo.
6. Jakie są zasadnicze wymogi, które musi spełnić chrześcijanin, żeby w sakramencie pokuty nastąpiło przebaczenie grzechów?
   Człowiek uzyskuje przebaczenie grzechów, gdy się nawróci, a kapłan w imię Boże wypowie nad nim formułę rozgrzeszenia  [KKK 1448]
7. Jak powinienem przygotować się do spowiedzi?
   Warunkami każdej spowiedzi są: rachunek sumienia, żal za grzechy, mocne postanowienie poprawy, wyznanie grzechów i pokuta. [KKK 1450-1460, 1490-1492, 1494] Rachunek sumienia powinien być gruntowny, ale nie jest wystarczający. Bez rzeczywistego żalu, nawet po ustnym wyznaniu grzechów, nikt nie może zostać rozgrzeszony. Nieodzowne jest również mocne postanowienie poprawy, aby nie popełnić grzechu w przyszłości. Grzesznik koniecznie musi wypowiedzieć głośno grzechy przed spowiednikiem, czyli przyznać się do nich. Wreszcie nieodzownym elementem spowiedzi jest zadośćuczynienie lub pokuta, którą spowiednik zadaje penitentowi, aby naprawił wyrządzone szkody.
8. Z jakich grzechów należy się spowiadać?
   Wszystkie ciężkie grzechy, o których człowiek przypomni sobie w czasie dokładnego rachunku sumienia, a z których się jeszcze nie wyspowiadał, w normalnych okolicznościach mogą być odpuszczone jedynie w pojedynczej sakramentalnej spowiedzi. [KKK 1457] Na pewno istnieją zahamowania przed przystąpieniem do spowiedzi. Przezwyciężenie ich jest już pierwszym krokiem do wewnętrznego uzdrowienia. Pomocą może być uświadomienie sobie, że także papież musi zdobyć się na odwagę wyznania innemu kapłanowi – a tym samym Bogu – swoich błędów i słabości. Jedynie w skrajnych sytuacjach życiowych (np. wojna czy inne bezpośrednie zagrożenie życia) kapłan może udzielić rozgrzeszenia bez wcześniejszego osobistego wyznania grzechów (tzw. absolucja generalna). Należy jednak wyznać ciężkie grzechy podczas osobistej spowiedzi przy najbliższej okazji.
9. Kiedy jestem zobowiązany wyspowiadać się ze swoich ciężkich grzechów? Jak często powinienem się spowiadać?
   Po uzyskaniu wieku rozeznania jest się zobowiązanym do spowiedzi z popełnionych grzechów ciężkich. Kościół gorąco zaleca, aby wierzący przystępował do spowiedzi przynajmniej raz w roku. Jeżeli popełniło się grzech ciężki, a chce się przyjąć Komunię świętą, należy się wyspowiadać. [KKK 1457] Pod pojęciem wiek rozeznania Kościół rozumie, wiek, kiedy używa się już rozumu i woli i potrafi się już rozróżniać dobro od zła.
10. Czy można się spowiadać, gdy nie popełniło się żadnego grzechu ciężkiego?
    Spowiedź jest wielkim darem uzdrowienia i głębszego zjednoczenia z Panem również wtedy, gdy w sensie ścisłym nie trzeba się spowiadać. [KKK 1458] Na spotkaniach młodzieży w Taizé, podczas Światowych Dni Młodzieży – wszędzie widzi się młodych ludzi, którzy jednają się z Bogiem. Chrześcijanie, którzy poważnie traktują naśladowanie Chrystusa, szukają radości, którą daje radykalny, nowy początek z Bogiem. Nawet święci regularnie przystępowali do spowiedzi, kiedy było to możliwe. Potrzebowali jej, aby wzrastać w pokorze i miłości oraz aby uzdrawiające światło Boże oświeciło wszystkie zakamarki ich duszy.
11. Dlaczego tylko kapłani mogą odpuszczać grzechy?
    Odpuszczać grzechy może człowiek, który posiada do tego mandat od Boga i jest obdarzony przez Niego mocą, że rozgrzeszenie, które wypowiada do penitenta, rzeczywiście się dokonało. Taki przywilej mają w pierwszym rzędzie biskupi, a także ich współpracownicy, wyświęceni kapłani. [KKK 1461-1466, 1495]
12. Czy istnieją grzechy, które są tak ciężkie, że nie może z nich rozgrzeszyć zwykły kapłan?
    Istnieją grzechy, przez których popełnienie człowiek całkowicie odwraca się od Boga i jednocześnie z powodu wagi czynów ściąga na siebie ekskomunikę. W przypadku grzechów obłożonych karą ekskomuniki rozgrzeszenie może udzielić tylko biskup lub wyznaczony przez niego kapłan, w szczególnych wypadkach nawet wyłącznie papież. W sytuacji zagrożenia życia każdy kapłan może rozgrzeszyć ze wszystkich grzechów i zdjąć karę ekskomuniki. [KKK 1463] Katolik, który na przykład dokona umyślnego zabójstwa lub aborcji automatycznie wyłącza się z sakramentalnej wspólnoty Kościoła. Kościół stwierdza jedynie taki stan. Ekskomunika ma za zadanie skłonić grzesznika do poprawy i sprowadzić go znowu na właściwą drogę.
13. Czy kapłan może opowiedzieć o tym, co usłyszał podczas spowiedzi?
    Nie, pod żadnym pozorem. Tajemnica spowiedzi jest absolutna. Gdyby któryś kapłan przekazał innym ludziom coś z tego, co usłyszał podczas spowiedzi, zostałby ekskomunikowany. Nie może nic powiedzieć ani zasugerować nawet policji. [KKK 1467] Kapłani traktują tajemnicę spowiedzi bardzo poważnie. Byli księża, którzy z tego powodu byli torturowani i mordowani. Dlatego bez żadnych oporów można mówić otwarcie i z pełną ufnością zwierzać się kapłanowi, którego w tym momencie jedynym zadaniem jest być całkowicie „uchem Boga”.
14. Jakie pozytywne efekty ma spowiedź?
    Spowiedź jedna grzesznika z Bogiem i Kościołem. [KKK 1468-1470, 1496] Czas po rozgrzeszeniu jest jak prysznic po treningu, jak świeże powietrze po letniej burzy, jak pobudka w słoneczny letni poranek, jak nieważkość nurka… W słowie „pojednanie” zawiera się wszystko: znowu mamy czystą kartę u Boga.